Parne Gadje - Mangupi - Smoked Recordings SR009
Bandoneonist, zanger en percussionist Marc Constandse is al lange tijd bezig met muziek uit de Balkan, en dan met name die van de Roma. Hij brengt zijn liefde voor die cultuur tot uitdrukking in Parne Gadje, waarin hij wordt bijgestaan door muzikanten Gerwil Kusters (klarinet, sax, djura-gajda, dit is een soort doedelzak), Michiel Hollanders (resonatorgitaar, velofoon, fietsbandbas) en Dan Tuffy (fietsbandbas, elektrische gitaar). Het repertoire omvat voor een groot deel bestaand werk, traditionals of door anderen geschreven maar met eigen Parne Gadje invulling. Met het originele instrumentarium (waarvan velofoon en fietsbandbas werden gebouwd door de bandleden zelf) en invloeden uit o.a. de Arabische wereld, wordt een klank neergezet die eruitspringt tussen alle andere Balkan-georiënteerde muziek. Hun jongste uitgave heet Mangupi.
Het gaat bij de groep om het gevoel van de muziek, die uit het hart gespeeld wordt. Ik zag ze een keer op een bevrijdingsfestival in hun thuisbasis Wageningen, waar de vonk oversloeg en ze in de loop van hun optreden steeds meer publiek aan het dansen kregen. Parne Gadje heeft op Mangupi gekozen voor live opnamen die in november 2006 gemaakt werden bij een theatertour in Duitsland en de cd begint dan ook met beschaafd, verwachtingsvol applaus. Het publiek weet nog niet goed wat er komen gaat, maar de bereidheid om te luisteren is er.
Vijf van de 16 nummers van Mangupi werden al op eerdere albums opgenomen. Romajnakoro Čučeko verscheen op de cd Bizoagor, een samenwerkingsverband van Parne Gadje met dichter / jurist / activist Gjunler Abdula, die het nummer ook samen met Constandse schreef. De live uitvoering is heel anders dan de opname van de studioplaat. Er wordt hypnotiserend, indringend gespeeld, mooi uitgesponnen met een heerlijke melodielijn op klarinet. Het gevoelige lied Isoun Mia Vrisi (een Grieks stuk van Hadjidakis en Gatsos) en het opzwepende Romski Čoček (met donkerder uitstraling en zonder melancholieke intro op klarinet) vinden we terug op hun vorige plaat O Manus. Nog zo'n gevoelige ballade Phirav Mange Korkoro en het hier wat speelser uitgevoerde Shutka I Toopana (met helder tingelende belletjes i.p.v. het watergeluid van de opname), stonden op Isi Li Vilo Akate?. Een mens heeft maar twee handen en voeten, al heb je bij Marc Constandse soms het idee dat ie er veel meer heeft. Hij bespeelt zowel percussie als bandoneon, wisselt dat op het podium regelmatig af, en weet met Parne Gadje ook live het studio-geluid heel goed te vertalen, hetgeen duidelijk wordt bij beluistering van de nummers die ook al op eerdere albums stonden. Soms ligt het accent net iets zwaarder op bandoneon of velofoon, maar het gevoel blijft hetzelfde.
Daarnaast staan er nog elf nieuwe stukken op deze schijf. Het begint met een aanstekelijk, jazzy aandoend Gînduri De Om Batrîn, met een jaren '30 sfeer die nog voortgezet wordt in Keren Shavorale Drom met opwekkende klanken van klarinet en velofoon. Regelmatig horen we ook prachtige vervreemdende geluiden uit diezelfde velofoon, zoals op Süleyman Aga, of het mooi uitwaaierende Balkanika, waarop een intrigerend samenspel ontstaat met percussie en bandoneon. Er zijn goede muzikanten nodig om dit te kunnen spelen, en die van Parne Gadje kun je wat dat betreft om een boodschap sturen. De rauwklaaglijke stem van Constandse leent zich uitstekend voor dit soort liederen, en dat komt erg mooi tot uitdrukking in het wat ingetogener Andeo Cuva.
Mangupi dringt langzaam, maar trefzeker, door tot de ziel, bij elk nummer een beetje meer. Het lijkt alsof Parne Gadje, net zoals bij dat optreden, de luisteraar niet meteen wil vermoeien, maar opbouwt naar een moment dat je niet meer terugkunt, dat je beseft dat deze muziek onontkoombaar is, de zo typische, karaktervolle muziek die vaak melancholieke tragiek herbergt, maar soms ook hoopvolle vrolijkheid die uitnodigt tot bewegen. Als je net als ik (en het publiek dat aan het eind overtuigd blijkt te zijn en enthousiast applaudisseert) vatbaar bent voor deze gevoelsmuziek uit het hart, is Mangupi onmisbaar in je platenkast.
Mirjam Adriaans, waardering: 9